blog prywatny

"[..] jak trudno ustalić imiona wszystkich tych, którzy zginęli w walce z władzą nieludzką [..] a przecież w tych sprawach konieczna jest akuratność nie wolno pomylić się nawet o jednego [..] jesteśmy mimo wszystko stróżami naszych braci [..] musimy zatem wiedzieć policzyć dokładnie zawołać po imieniu [..]"

Zbigniew Herbert
"Pan Cogito o potrzebie ścisłości"

Żołnierze Wyklęci – mord sądowy na bohaterach z KWP

Opanowanie Radomska przez żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego, odbiło się szerokim echem w całym kraju.

Po tej akcji komunistyczny aparat terroru wzmógł także działania zmierzające do likwidacji KWP.

W okresie od 20 kwietnia 1946r. i w ciągu następnych dni, dokonano bezprawnego zatrzymania i aresztowania 17 żołnierzy KWP, a następnie w oparciu o materiał dowodowy uzyskany w wyniku stosowania wobec oskarżonych tortur, w dniu 30 kwietnia 1946r. sporządzony został akt oskarżenia.

W dniu 7 maja 1946 r. w Radomsku  odbyła się pokazowy procesowy podczas którego skazano na karę śmierci 12 oskarżonych.

Po akcji na Radomsko w okresie od 20 kwietnia 1946r. i w ciągu następnych dni, dokonano bezprawnego zatrzymania i aresztowania 17 żołnierzy KWP.

Zatrzymań dokonano dzięki uaktywnieniu osób, które zgodziły się zostać tajnymi współpracownikami urzędu bezpieczeństwa. ( czyli zdrajcami swoich najbliższych znajomych)

W oparciu o materiał dowodowy uzyskany w wyniku stosowania wobec oskarżonych tortur, w dniu 30 kwietnia 1946r. sporządzony został akt oskarżenia, który dotyczył:

1. Jana Rogulki

2. Józefa Kapczyńskiego

3. Józefa Koniarskiego

4. Ryszarda Nurkowskiego

5. Benedykta Ratajskiego

6. Czesława Turlejskiego

7. Karola Wielocha

8. Stanisława Wersala

9. Ryszarda Chmielewskiego

10. Leopolda Słomczyńskiego

11. Tadeusza Schabowskiego

12. Piotra Proszowskiego

13.Stanisława Śliwińskiego

14. Adama Lasonia

15. Józefa Zięby

16. Kazimierza Matuszczyka

17. Tadeusza Gali

Autorem aktu oskarżenia ja również zastosowania aresztu tymczasowego w stosunku do 17 żołnierzy KWP był ówczesny podprokurator Wojskowej Prokuratury KBW- Tadeusz Garlicki, delegowany do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. i Częstochowie.

Akt oskarżenia zarzucał w/w osobom udział w zbrojnej akcji na Radomsko, jak również zawierał szereg czynów, o które zostali oskarżenia, a w których to zdarzeniach w ogóle nie brali udziału, przy czym prokurator Garlicki w konstrukcji aktu oskarżenia przyjął nie mającą precedensu w polskim prawie karnym zasadę zbiorowej odpowiedzialności oskarżonych w odniesieniu do zdarzeń dotyczących zupełnie innej grupy żołnierzy KWP. W rezultacie tak skonstruowany akt oskarżenia prokurator Garlicki popierał na rozprawie przed Sądem Okręgowym w Częstochowie Wydział ds. Doraźnych na sesji wyjazdowej w Radomsku w dniu 7 maja 1946r. Na rozprawie prowadzonej bez zachowania podstawowych zasad postępowania dowodowego i możliwości obrony oskarżonych, prokurator Garlicki zgłosił w stosunku do wszystkich 17 oskarżonych żołnierzy KWP zbrodnicze żądanie wymierzenia wszystkim oskarżonym kary śmierci.

Tego rodzaju zbrodnicze działanie prokuratora Garlickiego doprowadziło również do wydania zbrodniczego wyroku zakończonego bestialską egzekucją skazanych.

Tadeusz Garlicki był prokuratorem wojskowym, przy czym, jak wynika z jego akt osobowych, w okresie od 5 listopada 1945r. do 5 lipca 1946r. był podprokuratorem Wojskowej Prokuratury KBW, następnie podprokuratorem Wojskowych Prokuratur w Łodzi i Lublinie, wiceprokuratorem WPR w Rzeszowie, a następnie do 29 lipca 1955r. pełnił funkcję wiceprokuratora Wydziału VIII Nadzoru Sądowego Naczelnej Prokuratury Wojskowej, kiedy to będąc w stopniu podpułkownika, został przeniesiony do rezerwy. Prokurator Garlicki w trakcie trwania procesu był delegowany do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. do oskarżania w sprawach prowadzonych w trybie doraźnym.

Jak wynika z zeznań Józefa Zięby (jednego z uczestników procesu), a także spisanej w dniu 7 marca 1990r. przez dr Zofię Gaik z Radomska jego relacji w dniu 6 maja 1964r., wszystkich 17 aresztowanych przetransportowano z aresztu PUBP w Piotrkowie Tryb. do aresztu PUBP w Radomsku, przy ul. Kościuszki 6. Po przyjeździe przez cały dzień, a następnie noc, aresztowani nie otrzymywali żadnego posiłku, jak również nic do picia. Następnego dnia rano, tj. 7 maja 1946r., zostali wyprowadzeni na dziedziniec aresztu UB. Tam załadowano ich do ciężarówki, która miał ich zawieźć na proces. Kierowcą tej ciężarówki był Roman Trzeciak, który znał m. in. aresztowanego por. Jana Rogulkę. Stwierdził, że Rogulka był bardzo pobity, a ponieważ był tak słaby, że nie miał sił wejść na ciężarówkę, funkcjonariusze UB wrzucili go na skrzynię samochodu. Trzeciak widział, że wszyscy aresztowani byli pobici, widział u nich na twarzy ślady pobicia. Ciężarówka podjechała tyłem po budynek kina „Kinema” (późniejsza nazwa „Metalowiec”), od strony bocznego wejścia tak, że aresztowani wychodzili z ciężarówki bezpośrednio na salę kinową, gdzie mieli być sądzeni w tzw. procesie pokazowym z udziałem publiczności, w tym młodzieży szkół średnich. Oskarżenia siedzieli w pierwszym rzędzie, a w następnym za każdym z nich stał funkcjonariusz UB z bronią maszynową. Dalej w 2-3 kolejnych rzędach siedzieli funkcjonariusze UB i NKWD. Następnie było kilka rzędów wolnych, a za nimi salę wypełniała publiczność złożona m. in. z rodzin oskarżonych i młodzieży szkół średnich. Józef Zięba, który bardzo cierpiał z powodu wcześniejszego postrzału nogi i nieopatrzonej rany, nie mógł iść i został wniesiony na salę.

Na scenie sali kinowej, twarzą do oskarżonych siedział Sąd Wojskowy w składzie: przewodniczący, podpułkownik Kazimierz Stojanowski oraz dwóch wojskowych ławników Jakub Fajtlowicz i Apolinary Trembel. Oskarżycielem był prokurator wojskowy kapitan Tadeusz Garlicki, protokolantką- Zofia Urban.

Jak zeznał Józef Zięba, nie był on w ogóle zapoznawany z aktami sprawy, nie otrzymał odpisu aktu oskarżenia, zaś jeżeli chodzi o obronę, to mimo, iż wszyscy zgłosili zamiar skorzystania z obrońcy z urzędu, ten nie miał z nimi żadnego kontaktu przez cały czas trwania procesu, a nadto w toku rozprawy w ogóle nie zabierał głosu.

Sprawę rozpoznawał Sąd Okręgowy w Częstochowie Wydział ds. Doraźnych za sygn. akt D.K/ 8/46 na sesji wyjazdowej w Radomsku w dniu 7 maja 1946r.

W tym miejscu należy stwierdzić, iż akt oskarżenia w tej sprawie przesłany został do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. (data sporządzenia aktu oskarżenia 30 kwietnia 1946r.), natomiast rozpoznawał Sąd Okręgowy w Częstochowie ( w dniu 7 maja 1946r.), jako że zgodnie z treścią Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 5 kwietnia 1946r. (Dz. U. nr 13, poz. 97 i 98), z dniem 1 maja 1946r. z właściwości miejscowej Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. wyłączono b. powiat radomszczański, który znalazł się we właściwości miejscowej Sądu Okręgowego w Częstochowie.

Proces rozpoczął się od odczytania aktu oskarżenia, a następnie Sąd spytał oskarżonych, czy przyznają się do zarzucanych im czynów. Oskarżeni, w tym Józef Zięba i Adam Lasoń, przyznali się do udziału w akcji na Radomsko, natomiast nie przyznali się do zarzucanych im czynów, w których nie brali udziału. Na koniec prosili o „łaskawy wymiar kary”. Rozprawa była krótkotrwała, bez zachowania podstawowych zasad postępowania- nie przesłuchano żadnych świadków, pogwałcono prawo oskarżonych do obrony przez uniemożliwienie im kontaktu z obrońcą z urzędu, który jak już wskazano wyżej w ciągu całej rozprawy nie zabrał głosu.

Po krótkiej, trwającej kilka minut „naradzie” Sąd w tym samym dniu, tj. 17 maja 1946r., ogłosił wyrok, mocą którego skazał:

  1. Jana Rogulkę
  2. Józefa Kapczyńskiego
  3. Józefa Koniarskiego
  4. Ryszarda Nurkowskiego
  5. Benedykta Ratajskiego
  6. Czesława Turlejskiego
  7. Karola Wielocha
  8. Stanisława Wersala
  9. Ryszarda Chmielewskiego
  10. Leopolda Słomczyńskiego
  11. Tadeusza Schabowskiego
  12. Piotra Proszowskiego                                                               na karę śmierci, zaś:
  1. Stanisława Śliwińskiego
  2. Adama Lasonia
  3. Józefa Ziębę
  4. Kazimierza Matuszczyka
  5. Tadeusza Galę                                                              na kary po 15 lat więzienia.

Wyrok ten w ślad za aktem oskarżenia przyjął bezprecedensową w polskim prawie karnym zasadę zbiorowej odpowiedzialności, przypisując oskarżonym czyny niebędące ich udziałem, lecz odnoszące się do zdarzeń związanych z innym ugrupowaniem tegoż KWP.

Przyjęcie tego rodzaju winy oskarżonych przy pogwałceniu podstawowych zasad procesu karnego, stanowił swoisty „mord sądowy”, co w połączeniu z będącą konsekwencją wyroku, egzekucją skazanych na karę śmierci, czyni odpowiedzialnym za wydanie takiego wyroku skład orzekający sądu w osobach przewodniczącego składu, podpułkownika sędziego Kazimierza Stojanowskiego oraz ławników wojskowych- Jakuba Fajtlowicza i Apolinarego Trembela.

Dodaj komentarz